بیماری جدید گوارشی چیست؟ علائم و درمان

گاستروانتریت تابستان ۱۴۰۴: علائم، درمان خانگی، زمان مراجعه

بیماری جدید گوارشی چیست؟ علائم و درمان

موجی از بیماری جدید گوارشی در ایران توجه پزشکان و مردم را جلب کرده است. این بیماری با علائمی چون اسهال، استفراغ، درد شکم و بی‌حالی شناخته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که منشأ بیماری، دو ویروس فعال یعنی نوروویروس (Norovirus) و آدنوویروس انتریک F41 هستند که نوعی گاستروانتریت ویروسی (Viral Gastroenteritis) ایجاد می‌کنند. هر دو ویروس قدرت انتقال بالا دارند و مقاومت زیادی در برابر شرایط محیطی نشان می‌دهند.

این ویروس‌ها می‌توانند از طریق دست آلوده، غذاهای سرد آماده و سطوح سرویس بهداشتی منتقل شوند. نورویروس حتی از طریق آئروسل‌های حاصل از استفراغ در هوا پخش می‌شود. مقاوم بودن ویروس نورویروس تا دمای ۶۰ درجه سانتی‌گراد آن را به یک عامل خطر عمومی در فضاهای بسته تبدیل کرده است. آدنوویروس انتریک نیز در تابستان‌ها افزایش می‌یابد و مهدکودک‌ها، مدارس و خانه‌ها از نقاط اصلی شیوع هستند.

بیماری جدید گوارشی چیست؟ حقیقت ماجرا پشت تیترها

رسانه‌ها از ظهور نوعی ویروس تازه سخن گفتند، ولی تحقیقات آزمایشگاهی نشان داد که بیماری جدید همان گاستروانتریت ویروسی فصلی است. عامل آن دو ویروس شناخته‌شده‌اند:

نورویروس بسیار مسری است و می‌تواند تمامی اعضای خانواده را در کمتر از ۲۴ ساعت مبتلا کند. این ویروس حتی پس از بهبود علائم تا دو هفته در مدفوع فرد باقی می‌ماند. آدنوویروس نیز از طریق تماس دستی و سطوح آلوده منتقل می‌شود. بنابراین، عبارت «بیماری جدید» اغلب ناشی از تشدید الگوی فصلی شناخته‌شده است، نه ظهور یک پاتوژن جدید.

مسیر انتقال: از دست آلوده تا آئروسل استفراغ

مسیر انتقال این ویروس‌ها ساده ولی گسترده است. تماس با دست آلوده، غذای نپخته، یا ریزقطره‌های استفراغ مهم‌ترین راه انتشار محسوب می‌شود. حتی پاکسازی ناقص یک سطح می‌تواند باعث باقی‌ماندن ویروس تا چند روز شود. نورویروس مقاومت بالایی به الکل دارد، به همین دلیل توصیه می‌شود از آب و صابون برای شست‌وشوی دست‌ها استفاده شود.

جدول زیر تفاوت‌های انتقال و مقاومت ویروس‌ها را نشان می‌دهد:

ویژگی نوروویروس آدنوویروس F41
مسیر انتقال مدفوع-دهانی، آئروسل استفراغ دست و سرویس آلوده
مدت بیماری ۱ تا ۳ روز ۳ تا ۴ روز
مقاومت در برابر الکل زیاد متوسط
مقاومت حرارتی تا ۶۰°C پایین‌تر
ماندگاری در مدفوع حدود ۱۴ روز حدود ۷ روز

از سوی دیگر، نورویروس با aerosolized particles منتقل می‌شود؛ ذراتی که هنگام استفراغ در هوا پخش شده و قابل تنفس‌اند. این ویژگی باعث می‌شود ضدعفونی سطوح و تهویه فضا نقش حیاتی در کنترل شیوع داشته باشد.

الگوی زمانی علائم و معیارهای مراجعه

علائم معمولاً با تهوع و استفراغ ناگهانی در روز نخست آغاز می‌شوند. سپس طی دو روز آینده، اسهال آبکی و درد شکم ظاهر می‌شود. تب خفیف ممکن است همراه علائم دیده شود. در اغلب بیماران، بهبود ظرف ۳ تا ۴ روز حاصل می‌شود.

با این حال، هشدارهای جدی وجود دارد:

در این شرایط، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. گاستروانتریت ویروسی اگر با Dehydration شدید همراه شود، می‌تواند منجر به اختلالات کلیوی و الکترولیتی شود. نباید این بیماری را با Food Poisoning اشتباه گرفت؛ زیرا زمان شروع علائم و نوع درد متفاوت است.

درمان و مراقبت خانگی بیماری جدید گوارشی

درمان این بیماری بر پایه بازسازی حجم آب و الکترولیت است. از محلول ORS (Oral Rehydration Solution) برای جایگزینی مایعات از دست‌رفته استفاده می‌شود. در کودکان مقدار مصرف باید حدود ۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بعد از هر دفع شل باشد. بزرگسالان باید پس از هربار اسهال، ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌لیتر مایع بنوشند.

داروهای مفید شامل Zinc (روی) برای کاهش مدت و شدت بیماری و Ondansetron برای کنترل استفراغ هستند. بیماران باید از مصرف لوپرامید و آنتی‌بیوتیک‌ها بدون تجویز پزشک خودداری کنند. رژیم غذایی ساده و کم‌چرب انتخاب درست است. بیسموت ساب‌سالسیلات نیز در بزرگسالان می‌تواند دل‌درد خفیف را کاهش دهد.

پیشگیری و ضدعفونی محیطی

ویروس نورویروس نسبت به الکل و مواد ضدعفونی رایج مقاوم است. تنها ماده‌ای که می‌تواند آن را نابود کند، هیپوکلریت سدیم (Sodium Hypochlorite) با غلظت ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ ppm است. سطوح آشپزخانه، سرویس‌های بهداشتی و دستگیره‌ها باید حداقل ۵ دقیقه با این محلول تماس داشته باشند.

برای پیشگیری از شیوع خانوادگی و محیطی:

این اقدامات میزان شیوع نورویروس را در مراکز آموزشی تا ۵۰٪ کاهش می‌دهد و نقش مهمی در مهار ویروس دارد.

پیامدهای پساعفونت و مراقبت طولانی‌مدت بیماری جدید گوارشی

پس از بهبودی از بیماری، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از بیماران دچار PI‑IBS (Post‑Infectious Irritable Bowel Syndrome) می‌شوند. این سندرم باعث نفخ، درد شکمی و تغییر در دفعات دفع می‌شود. پیگیری پس از عفونت و تغذیه سبک به کاهش نشانه‌ها کمک می‌کند.

برخی بیماران پس از گذشت چند روز، دچار عدم تحمل لاکتوز موقت می‌شوند. در این دوره، مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی باید متوقف شود. استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌تواند به بازسازی فلور روده کمک کند. بازگشت تدریجی به رژیم عادی غذا بهترین رویکرد برای کاهش عوارض پساعفونت است.

نتیجه‌گیری

بیماری جدید گوارشی در واقع موج تازه‌ای از گاستروانتریت ویروسی شناخته‌شده است. شناخت مسیر انتقال، مقاومت ویروسی و پیشگیری اصولی، کلید کنترل شیوع آن است. رعایت بهداشت دست، استفاده از Sodium Hypochlorite برای ضدعفونی، و آگاهی درباره آئروسل‌های استفراغ نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا دارد.

درمان این بیماری ساده است: هیدراتاسیون، تغذیه سبک، و اجتناب از مصرف داروهای غیرضروری. آموزش عمومی و استفاده از پروتکل‌های اوریکا می‌تواند از گسترش خانوادگی و محیطی این ویروس جلوگیری کند.

در میانه‌ی تب، تهوع و بی‌حالی ناشی از بیماری گوارشی جدید، بدن بیش از هر زمان دیگری به تعادل حرارتی و ایمنی نیاز دارد. در کنار مراقبت‌های گوارشی، توجه به روش‌های طبیعی برای بازگرداندن سلامت عمومی اهمیت ویژه‌ای دارد. در مجله اوریکا، راهکارهای علمی و گیاهی برای بهبود سیستم ایمنی معرفی شده‌اند که ترکیبشان مسیر ریکاوری بدن را کوتاه می‌کند. مطالعه‌ی بخش مربوط به درمان سریع سرماخوردگی می‌تواند در مقابله با ضعف ناشی از عفونت‌های ویروسی گوارشی به‌صورت مکمل و علمی مؤثر واقع شود.

سوالات متداول

  1. آیا بیماری جدید گوارشی واقعاً جدید است؟ خیر، عامل آن ویروس‌های شناخته‌شده نوروویروس و آدنوویروس هستند.
  2. آیا الکل برای ضدعفونی کافی است؟ خیر، فقط هیپوکلریت سدیم مؤثر است.
  3. دوره بیماری چقدر است؟ معمولاً بین ۳ تا ۴ روز طول می‌کشد.
  4. کودکان چگونه درمان می‌شوند؟ با محلول ORS و مکمل روی.
  5. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ در صورت تب بالا یا دهیدراسیون شدید.
نوشته های مشابه
↑
خروج از نسخه موبایل