آنفولانزا یکی از بیماری‌های ویروسی شایع است که هر سال میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند در برخی افراد فقط به صورت سرماخوردگی ساده بروز کند، اما در گروه‌های پرخطر مانند سالمندان، کودکان و بیماران زمینه‌ای، گاهی به عوارض جدی و حتی مرگ منجر می‌شود. به همین دلیل استفاده از واکسن به عنوان یک ابزار پیشگیرانه، نقش مهمی در کاهش میزان ابتلا و شدت بیماری دارد.
ترکیب و نحوه عملکرد واکسن
واکسن‌های آنفولانزا معمولاً از ویروس‌های غیرفعال یا تضعیف‌شده ساخته می‌شوند. هدف از تزریق این واکسن، تحریک سیستم ایمنی بدن برای تولید آنتی‌بادی است. این آنتی‌بادی‌ها در صورت ورود ویروس واقعی، بدن را در برابر بیماری مقاوم می‌کنند. به این ترتیب، اگر فرد واکسینه‌شده هم مبتلا شود، علائم بسیار خفیف‌تر از حالت عادی خواهد بود.
چه کسانی بیشتر به واکسن نیاز دارند؟
اگرچه واکسن برای همه افراد بالای ۶ ماه توصیه می‌شود، اما برخی گروه‌ها باید حتماً آن را دریافت کنند. افراد بالای ۶۵ سال، بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت، مشکلات تنفسی یا ضعف سیستم ایمنی، زنان باردار و کودکان از جمله گروه‌های پرخطر هستند. این افراد بیش از دیگران در معرض عوارض شدید آنفولانزا قرار دارند.
زمان مناسب تزریق
بهترین زمان تزریق واکسن، اوایل پاییز و پیش از شروع فصل شیوع آنفولانزا است. با این حال، تزریق حتی در ماه‌های بعد نیز می‌تواند مفید باشد، زیرا ایمنی ایجاد شده بدن تا پایان فصل سرما ادامه پیدا می‌کند. برای کودکان و سالمندان بهتر است تزریق در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود.
عوارض احتمالی واکسن
مانند هر داروی دیگری، واکسن آنفولانزا هم ممکن است عوارض خفیفی ایجاد کند. درد و قرمزی در محل تزریق، تب خفیف و بدن‌درد از شایع‌ترین واکنش‌ها هستند که معمولاً طی ۴۸ ساعت برطرف می‌شوند. واکنش‌های جدی بسیار نادرند و اغلب در افرادی با حساسیت‌های خاص رخ می‌دهند.
تفاوت واکسن تزریقی و اسپری بینی
واکسن تزریقی رایج‌ترین نوع واکسن است که با ویروس غیرفعال ساخته می‌شود. اما نوع دیگری به صورت اسپری بینی وجود دارد که حاوی ویروس زنده ضعیف‌شده است. این نوع برای کودکان و افراد جوان‌تر مناسب است، در حالی‌که افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های مزمن بهتر است نوع تزریقی را دریافت کنند.
اثربخشی واکسن
اثربخشی واکسن بسته به تغییرات سالانه ویروس متفاوت است. سازمان جهانی بهداشت هر سال سویه‌های جدید ویروس را شناسایی کرده و ترکیب واکسن متناسب با آن تغییر می‌کند. بنابراین ممکن است اثربخشی بین ۴۰ تا ۷۰ درصد متغیر باشد، اما همین میزان هم به طور چشمگیری موارد شدید بیماری و بستری شدن را کاهش می‌دهد.
باورهای نادرست درباره واکسن
برخی افراد تصور می‌کنند تزریق واکسن باعث ابتلا به آنفولانزا می‌شود، در حالی‌که این باور اشتباه است. واکسن‌های تزریقی حاوی ویروس غیرفعال هستند و امکان بیماری‌زایی ندارند. علائمی مانند تب خفیف یا بدن‌درد بعد از تزریق، ناشی از پاسخ طبیعی سیستم ایمنی است.
واکسن آنفولانزا و کرونا
با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا، اهمیت تزریق واکسن آنفولانزا بیش از گذشته مطرح شده است. دریافت واکسن می‌تواند فشار بر سیستم درمانی را کاهش دهد و از هم‌پوشانی علائم با کرونا جلوگیری کند. در بسیاری از کشورها توصیه می‌شود افراد واکسن هر دو بیماری را طبق برنامه دریافت کنند.
هزینه و دسترسی
واکسیناسیون آنفولانزا در داروخانه‌ها و مراکز بهداشتی انجام می‌شود. قیمت آن بسته به نوع و برند واکسن متغیر است. در برخی کشورها دولت بخشی از هزینه را برای گروه‌های پرخطر پوشش می‌دهد. دسترسی به واکسن یکی از چالش‌های اصلی به‌ویژه در فصل اوج تقاضا است.
نتیجه‌گیری
واکسیناسیون آنفولانزا یک اقدام پیشگیرانه مؤثر برای کاهش ابتلا و شدت بیماری است. اگرچه این واکسن صددرصد مانع بیماری نمی‌شود، اما به میزان قابل توجهی عوارض جدی و بستری شدن را کاهش می‌دهد. توصیه می‌شود همه افراد به‌ویژه گروه‌های پرخطر، هر سال در زمان مناسب اقدام به تزریق واکسن کنند.
سوالات متداول درباره واکسن آنفولانزا
۱. آیا واکسن آنفولانزا باعث ابتلا به بیماری می‌شود؟
خیر، واکسن‌های تزریقی حاوی ویروس غیرفعال هستند و امکان ایجاد بیماری ندارند.
۲. چند بار در سال باید واکسن زد؟
این واکسن سالانه تزریق می‌شود، زیرا ویروس هر سال تغییر می‌کند.
۳. کودکان هم می‌توانند واکسن بزنند؟
بله، واکسن برای همه افراد بالای ۶ ماه توصیه می‌شود.
۴. اثربخشی واکسن چقدر است؟
بسته به تغییر سویه‌های ویروس، اثربخشی بین ۴۰ تا ۷۰ درصد متغیر است.
۵. آیا تزریق همزمان واکسن آنفولانزا و کرونا مجاز است؟
بله، این کار امکان‌پذیر است اما باید طبق نظر پزشک و دستورالعمل‌های بهداشتی انجام شود.
