قرص سیتالوپرام چیست؟ داروی ضدافسردگی پرکاربرد و نحوه عملکرد آن در مغز

نحوه سازگاری بدن با سیتالوپرام

قرص سیتالوپرام (Citalopram) یک داروی ضدافسردگی از گروه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا SSRI است. این دارو برای درمان افسردگی، اضطراب و وسواس فکری تجویز می‌شود و با افزایش سطح سروتونین در مغز به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند.

پزشکان به دلیل عوارض کم و تحمل‌پذیری نسبی، قرص سیتالوپرام را در سال‌های اخیر بیشتر به‌عنوان خط اول درمان اختلالات روانی خلقی توصیه می‌کنند. بررسی‌های بالینی متعدد نشان داده که سیتالوپرام در بیماران با افسردگی شدید و حتی برخی مشکلات جسمی مثل سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) هم مؤثر است.

فهرست محتوا

Toggle

قرص سیتالوپرام برای چه کسانی تجویز می‌شود؟

سیتالوپرام معمولاً برای بزرگسالان با علائم افسردگی متوسط تا شدید یا اختلال اضطرابی فراگیر مناسب است. این دارو به بیماران دچار وسواس فکری‌عملی (OCD)، حتی در صورت مقاومت به درمان‌های دیگر تجویز می‌شود.

افرادی که سابقه استرس طولانی، ناامیدی، یا حتی مشکلات مرتبط با سوگواری و فشارهای اجتماعی دارند، جزو گروه‌های اصلی مصرف‌کننده هستند. همچنین، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این دارو در سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، با احتیاط و پایش مداوم، قابل استفاده است.

دوزهای متداول سیتالوپرام

دوز معمول شروع سیتالوپرام برای بزرگسالان، 10 تا 20 میلی‌گرم در روز است. با نظر پزشک و بسته به تحمل و پاسخ بدن، این مقدار می‌تواند طی چند هفته تا 40 میلی‌گرم در روز افزایش یابد.

در سالمندان یا بیماران با مشکلات کبدی و کلیوی، دوز مصرفی به‌طور معمول کاهش یافته و حداکثر تا 20 میلی‌گرم در روز محدود می‌شود. هرگز مصرف یا قطع دارو نباید ناگهانی و بدون تجویز پزشک انجام شود.

جدول دوزهای رایج سیتالوپرام برای گروه‌های مختلف

گروه سنی/شرایط	دوز شروع	دوز معمول	دوز حداکثر
بزرگسالان	10-20mg/day	20-40mg/day	40mg/day
سالمندان/کبدی/کلیوی	10mg/day	تا 20mg/day	20mg/day

چطور سیتالوپرام خلق‌وخو را بهبود می‌دهد؟

سیتالوپرام با مهار جذب مجدد سروتونین در مغز اثر می‌کند و سطح این انتقال‌دهنده عصبی را افزایش می‌دهد. افزایش سروتونین سبب بهبود روحیه، کاهش احساس غم و بی‌انگیزگی، و کمک به بازگشت انگیزه و تمرکز می‌شود. تحقیقات جدید تأیید کرده‌اند که این عملکرد بیوشیمیایی مخصوصاً روی بیماران با افسردگی مزمن بیشترین اثر را دارد.

تأثیر مثبت سیتالوپرام معمولاً طی ۲ تا ۴ هفته قابل مشاهده است. در برخی افراد با متابولیسم ژنتیکی خاص (مانند واریانت CYP2C19)، سرعت یا شدت پاسخ‌دهی به دارو تفاوت دارد و نیاز به تنظیم اختصاصی دارد.

سیتالوپرام برای اضطراب

سیتالوپرام در درمان انواع مختلف اختلال اضطراب، به‌ویژه اضطراب فراگیر و اضطراب اجتماعی بسیار مؤثر است. این دارو، توان آرامش‌بخشی و کنترل افکار مزاحم را دارد و کمک می‌کند بیمار در موقعیت‌های استرس‌زا عملکرد بهتری داشته باشد.

پزشکان در برخی موارد برای درمان علائم شدید اضطرابی یا حتی اختلالات رفتاری مرتبط با IBS، از سیتالوپرام استفاده می‌کنند. لازم است دوز دارو در شروع مصرف پایین باشد تا خطر تشدید کوتاه‌مدت اضطراب به حداقل برسد.

عوارض جانبی سیتالوپرام

سیتالوپرام به‌طور کلی عوارض کمی نسبت به سایر داروهای ضدافسردگی دارد. شایع‌ترین عوارض شامل تهوع، اختلال خواب، خستگی، کاهش میل جنسی و کمی افزایش وزن است.

برخی عوارض نادر اما جدی مثل طولانی‌شدن فاصله QT در الکتروکاردیوگرام، تشنج، یا سندرم سروتونین هم دیده می‌شود. مصرف همزمان سیتالوپرام با داروهایی مانند وارفارین یا سایر SSRIها می‌تواند خطرات جدی برای سلامت داشته باشد.

آیا سیتالوپرام باعث افزایش وزن می‌شود؟

نگرانی درباره افزایش وزن با داروهای ضدافسردگی موضوع شایعی است. خوشبختانه، سیتالوپرام نسبت به دیگر SSRIها (مانند پاروکستین) تأثیر کمی بر افزایش وزن دارد.

اما مصرف بلندمدت در بعضی بیماران میتواند باعث تغییر اشتها، احتباس آب یا حتی افزایش وزن تدریجی شود. رعایت رژیم غذایی و ورزش منظم توصیه می‌شود تا این اثر به حداقل برسد.

آیا سیتالوپرام اعتیادآور است؟

سیتالوپرام دارویی غیرمخدر و غیر اعتیادآور است. بیمار با مصرف منظم، دچار وابستگی جسمانی نمی‌شود و این دارو علائم ترک اعتیاد را ایجاد نمی‌کند.

فقط در صورت قطع ناگهانی یا کاهش سریع دوز ممکن است علائمی مانند بی‌قراری، سرگیجه یا سردرد رخ دهد. ترک دارو باید تدریجی و زیر نظر پزشک انجام شود تا سندرم قطع یا Withdrawal ایجاد نشود.

تفاوت سیتالوپرام با فلوکستین و سرترالین

هر سه دارو از خانواده SSRI هستند اما ویژگی‌های خاصی دارند. فلوکستین نیمه‌عمر طولانی‌تری دارد و برای بیماران جوان یا دارای مشکلات پرخاشگری مناسب‌تر است. سرترالین در کنترل همزمان وسواس و اضطراب محبوبیت بیشتری دارد.

سیتالوپرام به خاطر عوارض قلبی کمتر و شروع اثر ملایم‌تر، بین بیماران سالمند یا کسانی با حساسیت دارویی ترجیح داده می‌شود. اختلاف در انتخاب این داروها براساس نوع اختلال، عوارض جانبی محتمل و زمینه سلامت بیمار است.

نتیجه‌گیری

قرص سیتالوپرام یکی از بهترین گزینه‌های درمان افسردگی و اضطراب محسوب می‌شود. عملکرد این دارو با افزایش سطح سروتونین، به خلق خوش و بهبود کیفیت زندگی کمک زیادی می‌کند.

برای دستیابی به نتیجه مطلوب، مصرف دارو باید منظم و تحت نظارت پزشک انجام شود. آموزش بیمار درباره عوارض جانبی و تعامل دارویی، اساسی‌ترین اصل موفقیت درمان است.