آب مروارید چشم چیست؟ بررسی دلایل ایجاد و بهترین راه های درمان و پیشگیری

نکات مربوط به آب مروارید چشم

آب مروارید چشم یا کاتاراکت (Cataract) یک مشکل شایع و قابل درمان چشم است. این بیماری با کدر شدن عدسی چشم باعث کاهش تدریجی بینایی می‌شود و کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بسیاری تصور می‌کنند تنها سالمندان دچار آن می‌شوند، در حالی که عوامل گوناگون می‌تواند هر کسی را به این عارضه مبتلا کند.

با شناخت دقیق علائم و دلایل آب مروارید چشم، امکان پیشگیری و درمان زودهنگام فراهم می‌شود. مراقبت از سلامت چشم با چکاپ‌های مرتب و رعایت نکات پیشگیری، احتمال بروز نابینایی را کم می‌کند. سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب در کنار مراجعه به موقع به چشم‌پزشک، از مهم‌ترین توصیه‌های پزشکی است.

فهرست محتوا

Toggle

آب مروارید چشم (کاتاراکت) چیست

آب مروارید حالتی است که عدسی چشم شفافیت خود را از دست می‌دهد. این کدورت باعث اختلال در عبور نور به شبکیه می‌شود و فرد بینایی واضحی ندارد. درجات مختلفی از کاتاراکت وجود دارد و اغلب همراه با کاهش دید تدریجی است.

با پیشرفت بیماری، کارهای روزانه مثل خواندن یا رانندگی سخت می‌شود. آب مروارید علت اصلی نابینایی قابل درمان به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه است. اگر درمان به موقع انجام شود، بسیاری از افراد می‌توانند بینایی کامل خود را دوباره به دست آورند.

علائم آب مروارید چشم چیست

شایع‌ترین علامت آب مروارید تاری دید است که به مرور زمان بدتر می‌شود. بیمار ممکن است نور را به شکل هاله یا پخش‌شده ببیند؛ به‌ویژه هنگام رانندگی شبانه این مشکل بیش‌تر حس می‌شود. تغییر مکرر نمره عینک هم می‌تواند نشانه جدی باشد.

دیدن رنگ‌ها به صورت کمرنگ یا زرد نیز یکی از علائم رایج است. افراد مبتلا اغلب به نور زیاد حساس می‌شوند و برای مطالعه نیاز به نور قوی دارند. در برخی موارد دوبینی یا دید نامشخص نیز ایجاد می‌شود که نباید نادیده گرفت.

علت بروز مشکل آب مروارید چشم چیست

پیری عدسی چشم رایج‌ترین علت آب مروارید است. با افزایش سن، ساختار پروتئینی عدسی تغییر می‌کند و باعث تجمع کدورت می‌شود. اما این تنها دلیل نیست و عوامل محیطی و بیماری‌ها نیز نقش زیادی دارند.

شرایطی مثل دیابت، ضربه به چشم، مصرف طولانی مدت داروهای استروئیدی و قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید، احتمال ابتلا را زیاد می‌کند. برخی بیماری‌های ژنتیکی هم ممکن است از کودکی باعث آسیب عدسی شوند. مراقبت درست و درمان بیماری‌های زمینه‌ای اهمیت بالایی دارد.

بررسی علل رخ دادن آب مروارید چشم در جوانی

آب مروارید در نوجوانان و جوانان نادر است اما دیده می‌شود. وراثت و بیماری‌هایی مثل دیابت جوانی (Type 1 diabetes) از دلایل مهم هستند. همچنین مصرف بی‌رویه داروهای کورتونی و ضربه به چشم می‌تواند این وضعیت را در سنین پایین‌تر ایجاد کند.

در موارد نادر، اختلالات مادرزادی، بعضی بیماری‌های متابولیک یا قرار گرفتن نوزادان در معرض تشعشع منجر به بروز آب مروارید می‌شود. تشخیص و درمان سریع در این گروه سنی بسیار مهم است چون با تاخیر ممکن است تنبلی چشم (Amblyopia) رخ دهد و بینایی دائمی آسیب ببیند.

عوامل خطر شایع در ابتلا به آب مروارید

عوامل متعددی ریسک ابتلا به آب مروارید را افزایش می‌دهند. سن بالا، دیابت، مصرف سیگار و قرار گرفتن طولانی زیر نور آفتاب از جمله مهم‌ترین‌ها هستند. داروهای کورتونی و ضربه فیزیکی به چشم هم نباید نادیده گرفته شوند.

در جدول زیر مهم‌ترین عوامل خطر آب مروارید را می‌بینی:

عامل خطر	توضیح مختصر
سن بالای 60 سال	پیری عدسی و شایع‌ترین دلیل ابتلا
دیابت	قند بالا باعث تخریب عدسی می‌شود
مصرف سیگار	افزایش مواد اکسیدان و آسیب عدسی
قرارگیری در مقابل آفتاب	اشعه UV باعث تسریع کدر شدن عدسی می‌شود
ضربه به چشم	ضربه فیزیکی کدورت عدسی ایجاد می‌کند
مصرف الکل	اختلال در متابولیسم سلول‌های عدسی
مصرف داروهای استروئیدی	کورتون‌ها عامل مهم شکل‌گیری آب مروارید
سابقه ارثی	ژنتیک و سابقه خانوادگی نقش مهمی دارند

داشتن چند عامل خطر همزمان، ریسک ابتلا را بسیار بالاتر می‌برد. بنابراین غربالگری و مراجعه دائمی به چشم‌پزشک در افراد در معرض خطر توصیه می‌شود.

پیشگیری از بیماری آب مروارید چشم

پیشگیری از آب مروارید ساده، اما مهم و مؤثر است. عینک آفتابی با فیلتر UV باید همیشه در مقابل نور خورشید استفاده شود. رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و آنتی‌اکسیدان‌ها هم تأثیر زیادی در کاهش ریسک آب مروارید دارد.

کنترل قند خون در افراد دیابتی، ترک سیگار، و مصرف نکردن الکل از راه‌های دیگر پیشگیری هستند. مراجعه منظم به چشم‌پزشک حتی در نبود علامت هشداردهنده توصیه می‌شود. انتخاب سبک زندگی سالم و مراقبت دقیق از چشم باعث تاخیر در پیشرفت بیماری می‌شود.

درمان آب مروارید چیست

درمان اصلی آب مروارید جراحی است اما برخی اقدامات غیرجراحی می‌تواند در مراحل ابتدایی کمک‌کننده باشد. تغییر عینک و استفاده از نور بیشتر برای مطالعه باعث بهبود موقت دید می‌شود اما بیماری را متوقف نمی‌کند. مصرف قطره‌های چشمی و داروها تأثیر چشمگیری در درمان قطعی ندارند.

زمان انجام جراحی آب مروارید بستگی به میزان اختلال بینایی و نیازهای روزمره بیمار دارد. زمانی که دید کاهش یافته و فعالیت روزانه مختل شود، جراحی توصیه می‌شود. انجام جراحی به روش‌های جدید، درصد موفقیت بالایی دارد و عوارض کمی دارد.

عمل جراحی آب مروارید

جراحی فیکوامولسیفیکاسیون (Phacoemulsification) رایج‌ترین روش درمان آب مروارید است. در این روش، عدسی کدر شده بیرون آورده و یک عدسی مصنوعی (Intraocular Lens) جایگزین می‌شود. این عمل معمولاً سرپایی با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و کمتر از 30 دقیقه طول می‌کشد.

بیماران پس از عمل باید به توصیه‌های پزشکی، مانند مصرف قطره ضد التهاب و خودداری از مالش چشم، عمل کنند. درصد موفقیت جراحی بالاست و کیفیت بینایی معمولاً به سرعت برمی‌گردد. عوارض نادر است، اما گاهی به درمان‌های تکمیلی نیاز می‌شود.

نکات مهم و کمتر گفته‌شده

مصرف مکمل‌های حاوی لوتئین و زیگزانتین ممکن است در تاخیر آب مروارید نقش داشته باشد.
بیماری‌های ژنتیکی نادر مثل گالاکتوزمی می‌تواند در نوزادان آب مروارید ایجاد کند.
قطره‌های استروئیدی طولانی‌مدت بدون نسخه ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد.
تماس بلندمدت با برخی مواد شیمیایی صنعتی نیز خطر ایجاد بیماری را بالا می‌برد.
کدورت ثانویه عدسی بعد از عمل با لیزر YAG درمان می‌شود.

نتیجه گیری

آب مروارید چشم یکی از شایع‌ترین دلایل کاهش بینایی است اما خوشبختانه قابل درمان است. مراقبت، غربالگری و مراجعه منظم به چشم‌پزشک باعث حفظ سلامت بینایی می‌شود و کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد.

تغذیه سالم، حفاظت از چشم نسبت به اشعه UV و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای از اقدامات پیشگیرانه کلیدی هستند. عمل آب مروارید یک روش مؤثر و کم‌خطر است که نتایج بسیار مطلوبی دارد. رعایت مراقبت‌های پس از جراحی نیز بسیار اهمیت دارد.